استادیار پژوهش بخش تحقیقات جانورشناسی کشاورزی، مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی (تات)، تهران، ایران
چکیده
انگور از نظر سطح زیر‌کشت، ارزش اقتصادی و تغذیه‌ای یکی از مهمترین محصولات باغی در دنیا و ایران است. در یک دهه گذشته، انگور با حفظ رتبه سومِ درصد میزان تولید در بین پنج محصول باغی، علی‌رغم افزایش سطح زیر‌کشت (از حدود 250 به 288 هکتار)، روند کاهشی در میزان درصد سهم کل تولید کشور (از 03/16به 9/11 درصد) داشته‌است. از سوی دیگر در همین یک دهه گذشته، عارضه زوال انگور در تاکستان‌های کشور به یک مشکل مهم در تولید این محصول تبدیل شده است. عوامل مختلف زنده و غیر‌زنده می‌توانند به‌صورت جداگانه یا در تعامل با هم در عارضه زوال نقش مؤثر داشته باشند. در دنیا نقش ظریف نماتدهای مهم انگل گیاهی در کاهش عملکرد تاکستان‌ها به‌عنوان مهمترین عوامل زنده خسارتزای خاکزی زمانیکه تراکم جمعیت آنها بیشتر از سطح آستانه خسارت اقتصادی باشد، به اثبات رسیده‌است. خسارت نماتدهای انگل گیاهی در تاکستان‌ها، سالیانه حدود 5/12 درصد است. این موجودات ریز‌میکروسکپی کرمی شکل، که اغلب از چشم باغدار پنهان می‌مانند، قادرند به صورت مستقیم و غیرمستقیم باعث کم‌رشدی، زردی، کوچک‌شدن برگ‌ها، سرخشکیدگی، کاهش سیستم ریشه‌ای و نهایتاً ایجاد یا تشدید زوال و کاهش عملکرد درختان انگور به‌خصوص در شرایط تنش‌زای محیطی شوند و در طولانی مدت اثرات قابل‌توجهی در کاهش سودآوری تاکستان‌ها داشته‌باشند. این تحقیق دارای سه بخش است:1- معرفی مهمترین نماتدهای انگل گیاهی در تاکستان‌ها و نقش آنها در کاهش عملکرد، 2- شرح روش‌های کاربردی بررسی میزان آلودگی و تخمین جمعیت آنها و 3- ارائه روش‌های مدیریتی ساده و کاربردی جهت پیشگیری از انتشار و کاهش تراکم جمعیت آنها تا زیر‌سطح آستانه خسارت اقتصادی. از مهمترین توصیه‌های ترویجی در مدیریت این عوامل می‌توان به پایش سالیانه تاکستان‌ها از نظر وضعیت آلودگی به نماتدهای انگل گیاهی، رعایت اصول بهداشت زراعی، آبیاری کافی (به ویژه در پاییز و زمستان‌های خشک)، تغذیه مناسب و اصلاح خاک (با کودهای آلی و زیستی) اشاره-کرد.
)
)